Korkusuz Denizci, Büyük Kaşif-Macellan

Stefan Zweig büyük eseri Macellan'a nasıl başlamış; "Başlangıçta baharat vardı". Çoğumuz tarihte okumuşuzdur baharat yolunu. Bu madde için ne büyük savaşlar yapıldığını, ülkelerin el değiştiğini biliriz birçoğumuz. Mısır çarşısında satılan sıradan bir çuval karabiberin, 500-600 yıl önce bir çuval altına eşdeğer tutulduğu yıllardır onlar. Sofralarımızda sıradan bir tatlandırıcı olarak bulunan baharat, o yıllarda insan yaşamından daha değerliydi. Peki hiç düşündünüz mü baharatın neden bu kadar değerli olduğunu? İşte bunu öğrenmeniz için Zweig'in Macellan kitabını okumanızı tavsiye ederim.

Macellan'ın hayatını bir roman gibi yazmış Zweig. Nasıl biliriz Macellan'ı? Dünyanın çevresini ilk kez dolaşan ve dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlayan kişi olarak geçer tarih kitaplarında. Ama bu kitabı okuduğum zaman büyük saygı duydum Macellan'a. Güçlü bir irade, sarsılmaz bir inanç, korkusuz bir kaptan. Aynı zamanda bir hesap adamı. İşinde titiz, gerektiği zaman acımasız bir komutan, gerektiği zamanda gerçek bir diplomat ve müşfik bir kişilik. Bugün bile birçok kişiye örnek olabilecek bir kişilik Macellan. Beş gemi ile çıktığı seyahat onun hayatında mal olmuş. Yaklaşık 250 kişi olarak başlayan yolculuk, 18 kişi ve tek gemi ile sonlanmış. Kitap bu seyahat sırasında çekilen güçlükleri, acıları, kayıpları, ihanetleri çok güzel anlatmış.


Zweig Macellan'ı Kolomb ile karşılaştırmış. Denizci, ve kaşif olarak Macellan'ın çok daha üstün olduğunu belirtmiş. Kitabı okuduğunuz zaman Zweig'a hak veriyorsunuz. Ama maalesef tarih, Macellan'ı hep üstünkörü geçmiştir. Kolomb ise sürekli baş tacı tutulmuştur. Tabi bu durum Kolomb'un büyüklüğünü azaltmaz ama hiç olmazsa Macellan'a da onun kadar değer verilmesi gerekir diye düşünüyor insan. Kendi öz vatanı olan Portekiz'de bile önem verilmemiş ve küçümsenmiş. Hatta duyduğuma göre bir heykeli bile yokmuş Portekiz'de. Ama onlara baharat yolunu açan ve ümit burnunu dolaşan büyük denizci Vasco de Gama'nın her yerde heykeli var. Macellanın seyahati belki bayrağı altındaki İspanya'ya zenginlik sağlamamış ama insanlığa çok değerli bir şeyi hediye etmiş. Bilgi'yi. İnsanlık onun sayesinde yaşadığı dünyayı çok daha iyi tanımış ve çevresini ölçebilmiş. Macellan sayesinde o zamana kadar doğru bilinen birçok bilgi alt üst olmuş ve dünyanın haritası yeniden çizilmiş.

Bu kitabı okumanızı mutlaka tavsiye ederim. Çok beğeneceksiniz. Güzel bir dili var Stefan Zweig'in. Tercümesi de gayet güzel.

Bu arada Stefan Zweig'dan bahsetmek istiyorum biraz. Viyana'da doğan Yahudi asıllı bir yazar Zweig. Gelmiş geçmiş en iyi biyografi yazarlarından birisi sayılıyor. Birçok kitabı Türkçeye de çevrilmiş. Zamanında Hitler Faşizminin hışmına uğrayan yazarların başında geliyor. Nazi Almanyasında onunda kitapları yakılmış. Sigmund Freud'dan çok etkilenmiş. Özellikle tarihsel karakterler üzerine yazdığı yorumlar ve yaşamöyküleri, psikolojik çözümlemeler bakımından çok zengindir. Zweig, Avrupa'nın içine düştüğü siyasi duruma dayanamayarak 1942'de Brezilya'da karısıyla birlikte intihar ederek yaşamına son veriyor.

Zweig'in Macellan kitabı Can Yayınları tarafından yayınlanmıştır. Almanca aslından Zehra Aksu Yılmazer çevirisini yapmıştır. 2013 yılında 2.baskısı yapılmıştır. Ben bu baskısını okudum.