Romantik dönemin büyük bestecisi, Müzikte Tarih Bilinci'nin en önemli temsilcisi Felix Mendelssohn'dan bahsedeceğim biraz. Dünyada en çok çalınan Chopin'in Cenaze Marşı yanında ikinci eser olan Düğün Marşının bestecisidir Mendelssohn. Müziğin her türünde beste yapmıştır. Dört dil bilen ve geniş bir kültürü olan Mandelssohn, tıpkı Mozart gibi çocuk yaşta müzikle ilgilenmeye başlamıştır. Yani o da bir harika çocuktur. 11 yaşında lied bestelemiştir. Hayat hikayesine girmeden önce ünlü Alman şairi Heinrich Heine'nin bir şiirini yazıyorum altta.
Şarkının Kanatlarında (Aüf Flügein des Gesanges)
Şarkının kanatlarında, sevgilim seni uzaklara taşıyorum,
Uzaklara Ganj'ın kıyılarına, oradaki en güzel yeri biliyorum:
Orada kıpkırmızı parlayan çiçekli bahçede, sakin ayışığında lotus çiçekleri beklerken sevgili kız kardeşçiğini.
Menekşeler kıkırdar, sevgi dolu sözlerle yıldızlara doğru yükseklere bakar.
Güller kulağa anlatır gizlice, kendinden kokulu masalları.
Etrafta masum, akıllı gazeller sıçrar ve dinler.
Ve uzakta kutsal ırmağın dalgalarının şıpırtısı duyulur.
İşte oraya diz çökeceğiz bir palmiye ağacı altına ve aşkı ve sükuneti içip kutsal rüyalar göreceğiz.
İşte bu güzel şiiri Mendelssohn tarafından lied şekline getirilmiş halini ünlü Soprano Barbara Bonney'in sesinden dinleyelim. Tıklayınız...
Mendelssohn 1809-1847 yılları arasında yaşamıştır. Babası zengin bir bankerdir. Ancak o zamanlar da antisemitizm yani yahudi düşmanlığı yaygın olduğu için babası Hristiyanlığı kabul ederek Bartholdy soyadını almıştır. Burada küçük bir not düşmek istiyorum. 20.yüzyılda Faşist Hitler rejimi Hristiyan olmalarına karşın sırf yahudi kökenli oldukları için, birçok değerli sanatçıya yaptıkları gibi Mendelssohn'un eserlerinin çalınmasını da yasaklamışlardır.
Mendelssohn'un ablası Fanny'de müziğe çok yetenekli idi. ve kardeşler çok iyi anlaşıyorlardı. hatta şöyle bir görüş vardır, eğer Fanny üzerinde de Mendelsohn kadar durulsaydı, o da çok ünlü bir besteci olabilirdi.
Mendelssohn ekonomik imkanları çok iyi olan bir aileye mensup olduğu için o zamanın birçok ünlü müzik adamından ders almıştır. Ama bu harika çocuk onların yüzünü kara çıkarmamış, daha 17 yaşında iken müzik dünyasının en ünlü eserlerinden birisi olan "Bir Yaz gecesi Rüyası" isimli orkestra yapıtını bestelemiştir. Shakespeare'in aynı adlı oyununundan esinlenerek bestelediği bu yapıt müzik otoritelerince bir deha ürünü sayılmış ve genç bestecinin yaratıcı gücünün olgunlaşmasını ve kişiliğinin başlangıcını müjdeleyen bir eser olarak kabul edilmiştir. Şimdi bu ünlü eseri ünlü şef Kurt Masur'un yönettiği orkestradan dinleyelim. Lütfen tıklayınız...
Mendelssohn o zamanların ünlü kompozitoru ve eğitimcisi Zelter'den ders almıştır. Zelter aynı zamanda bir Bach hayranı idi. O yıllarda Johann Sebastian Bach çok bilinen bir besteci değildi. Sadece bazı müzik çevrelerinde adı biliniyordu, o kadar. Mendelssohn, Zelter'den Bach'ın müziğini duyunca çok etkilenmiş ve Bach üzerinde araştırma yapmaya başlamıştır. Daha 20 yaşında iken Bach'ın ünlü eseri Ermiş Mattheus Passion'nun el yazmalarını bulunca, 11 Mart 1829'da bu eserin bestelenmesinden 100 yıl sonra Berlin Singakademi Korosu ile Almanya'da seslendirmesini gerçekleştirmiştir. Prusya Kralının da hazır bulunduğu bu seslendirme büyük ilgi ile karşılanmış, Bach'a karşı ilgi yoğunlaşmış ve 19.yüzyıl adeta bir Bach yüzyılı olmuştur. Bu büyük besteciyi dünyamıza kazandırdığı için, müzik dünyası Mendelssohn'a çok şey borçludur.
Mendelssohn 1830 yılında İngiltere ve İskoçya'ya gitmiştir. Burada büyük ilgi ile karşılanan besteci, orkestra yönetmiş, resim galerilerinde, balolarda ve Avam kamarasında büyük ilgi ile karşılanmıştır. Bu ilgiden çok etkilenen besteci ünlü eserlerinden birisi olan İskoç Senfonisi bestelemiştir.
İskoçyanın doğal güzelliklerine hayran olan besteci, İzlanda'ya bakan kuzeybatı kesiminde Hebrid takımadalarında bulunan Hebridler veya Fingal adı verilen mağaradan çok etkilenmiş ve bir üvertür bestelemiştir. Çok fantastik bir görüntüsü olan bu mağara hakkındaki izlenimleri sorulduğu zaman besteci "Bu ancak müzikle anlatılabilir, sözle değil" cevabını vermiştir. Çok ünlü bir eser olan Fingal Mağaraları üvertürünü geçtiğimiz günlerde kaybettiğimiz ünlü orkestra şefi Cladio Abbado'nun yönettiği orkestradan dinleyelim. Tıklayınız
Mendelssohn Avrupa'da birçok yeri gezmiş, ünlü şairler, besteciler ile arkadaşlık kurmuş, onların sempatisini kazanmıştır. Kültürlü ve alçakgönüllü bir yapısı olan besteci, müzik tarihine çok büyük katkıları olmuştur. Leipzig konservatuvarını kurmuş, Bach'ın geçmişte yaşadığı bu şehri bir müzik merkezi haline getirmiştir.
Ünlü müzikolog Ahmet Say'ın dediği gibi, Mendelssohn klasizm ile romantizm arasında bir köprüdür, ama daha çok bir düğümdür.
Uzun boylu zayıf bir yapısı olan Mendelssohn ablası Fanny'ye çok bağlı idi. Onun ölüm haberini duyunca çok etkilenmiş ve üzülmüştür. Kısa bir süre sonra sağlığı bozulmaya başlamış, şiddetli baş ağrıları çekmiştir. Daha sonra vücudunun bir kısmına felç gelmiş ve 4 Kasım 1847'de 38 yaşında vefat etmiştir. Ölümünden sonra ablasının yanına gömülmüştür.
Mozart gibi en verimli yaşında ölen besteci bu şekilde genç ölen besteciler kervanına katılmıştır. Şimdi onun çok ünlü eserlerinden birisi ve keman sanatçılarının en sevdiği eserlerin başında gelen keman konçertosunu dinleyelim. Tıklayınız
Kaynaklar:
- Müzik Tarihi. Ahmet Say. Müzik Ansiklopedisi Yayınları. 7. Basım 2010
- Müziği Okumak. İrkin Aktüze. Pan Yayınları. Cilt-3. 2007
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder